Sεnε fεεrε : Zayi bε fugakεnεw kε dugukolo nafamaw ye

Nin fεεrε in dabɔra, ka se ka dugukolo tiɲεnenw labεn waatiyεlεma hukumu kɔnɔ sεnε sɔrɔ ka se ka bonya.

Publié lundi 14 août 2023 à 19:00
Sεnε fεεrε : Zayi bε fugakεnεw kε dugukolo nafamaw ye

Zayi ye sεnε kεcogo fεεrε dɔ ye min bε ka waleya Afiriki tilebinyanfan fε ; kεrεnkεrεnnenya la, dugukolo jalanw kan. I bε dannidingεw senni ka bila sanji minεni ani danfεnw nafamafεnw ka se ka basigi u kɔnɔ. Zayi ye Mɔsikan daɲε ye Burukina Faso. Fεεrε in daminεna yen de. A kɔrɔ ye « dingε ». A bε dabɔ ka dugukolo jalanw kε yɔrɔ nafamaw ye sεnε nasira la. A bε dɔ fara sεnε sɔrɔ kan ni danfεnw nafali ye kosεbε.


Sεnεkεla bε dannidingεw senni, minnu dunya b’a la santimεtεrε 15 la ka se 30 ma, u koorilamini fana b’a ta santimεtεrε 20 na ka se 50 ma, ka mεtεrε kelen don dingε kelenna cε. Dingε dɔw yεrε koorilamini bε santimεtεrε 70 bɔ ; nka olu dabɔlen bε nakɔlafεnw kama. Dannidingεw mana senni kaban, nɔgɔ bε don u kɔnɔ ; kεrεnkεrεnnenya la farafinnɔgɔ ; n’o ye baganbow, ɲamanw ani tolinɔgɔ ye, ka dugukolo nafa. U bε sɔrɔ ka danni kε dingε ninnu kɔnɔ, walima ka jiriw turu u kɔnɔ. Ni sanji nana, dingεw bε se ka fa ji la, ka nεεnε basigi yɔrɔ la, nɔgɔ fana bε toli a ɲεma, ka sumanw nafa.


Mali sumansiko n’a jirisiyεnko cakεda (IER) ɲεmɔgɔba Dr Kalifa Tarawele ka ɲεfɔli la, zayi bε kε Mali fan caman fε sisan ; nka a ka ca jamana cεmancε an’a kɔrɔnyanfan de fε kosεbε, ka da o dugukolow tiɲεcogo kan. Yenyɔrɔw fana ye dugukolo jalanw ye.  
Hali ni yɔrɔ jalan don, zayi b’a to sεnε ka se ka kε a kan ni wasa ye. Nafa wεrε bε zayi la.


A bε sumansun tanga fiɲε kolonw ni dugukolonɔ kɔlɔlɔw ma. Bin juguw ni tiɲεnikεfεnw fana tεna se ka dadigi sumanw na kosεbε. O la, sεnεkεla tεna jɔrε ni binbɔ ye walima fεɲεnamafagalanw sanniko. Zayi bε se ka 50% fo 60% fara foro sɔrɔ hakε kan. Kunnafoniw y’a jira ko zayi kosɔn, keningeforo dɔw sɔrɔ b’a ta tɔni 1,5 la ka se tɔni 2 ma.


Zayi tε ka kε Mali fan minnu fε, i b’a sɔrɔ o sεnεkεlaw bε kabakurunsiraw de da ka caya. Mali sεnεkεla 80% tε zayi kε. O b’a jira ko Mali sεnεkεla fanba sinsinnenba tε a kan.  

Rédaction Kibaru

Lire aussi : Yεlεma ɲuman donni kalan cogoya la : Poroze « MIQRA » daminεna

Poroze in musaka sefawari miliyari 70 bεna se k’a to dɔnni ɲɔgɔn tε sɔrɔli Lise fila ka se ka jɔ, ani an bε Lise suguya minnu lakodɔn, o saba wεrε jɔli, ka fara lakɔliw dunfεnw sɔrɔli kan. ɲεmɔgɔw baaraw nun donni na.

Lire aussi : Mali: Soba dɔ cunna Bamakɔ, mɔgɔ fagalen hakε dɔgɔyalenba ye saba ye, caman joginna

Soba minnu bε wele suguya (R+1), o dɔ jɔtɔ cunna ni mɔgɔw ye Banankɔrɔnin sibiridon sεtanburukalo tile 16 san 2023, mɔgɔ kelen ni tora o la ka wɔɔrɔ jogin. Bolofεn caman tiɲεna : moto Jakarata 8 b’o la. A kεra midi tεmεnnen kɔfε, zandaramaw dagayɔrɔ la Banankɔrɔnin..

Lire aussi : KANI 2023 : Mali ni Sudandisidi, ŋεbilantolantanw kuncεli la

Degelikaramɔgɔ Eriki Seku sεli b’a ka cεdenw dalajε bi ntεnεn sεtanburukalo tile 04 san 2023 ntolantan fila labεnw kama..

Lire aussi : Ntolantan : Mali balontan sεkasidonon Salifu Keyita « Domεngo » fatura

Kibaru jugu cunna Malidenw kan sibiridon sεtanburukalo tile 2 san 2023 nεgε kanɲε 10 waati la, ko Salifu Keyita « Domεngo » fatura Faransi, k’a si to san 77 la. A bangera Wɔlɔfɔbugu-Bolobana ka balon tan san 1963 AS Ereyali fε kabini a san 17..

Lire aussi : Jamana cεfɔlikεlaba : San 2023 laselisεbεn kɔnɔko fanba bε boli dugukoloko, kiiriko ani baarakεla ladoncogo kan

Jamana cεfɔlaba y’a damana fangabulon ye, min bε baara kε a yεrε kolo la. San o san, a b’a ka baara kεlenw laselisεbεn dilan, min kɔnɔko dɔ ye hakεɲininw ani mɔgɔw kunkanko wεrεw ye.

Lire aussi : Jεɲɔgɔnya sɔrɔdasiya nasira la : Mali ni Burukina bolo bε ɲɔgɔn bolo

Jamana fila ninnu y’a ŋaniya, k’u fanga kε kelen ye kojugubakε kεlεli la ; o min dagalen b’u dala a bε san caman bɔ. Burukina Faso sɔrɔdasiw ɲεmɔgɔba Kolonεli-Mazɔri Selεsitεn Sinpore ye taama min kε Mali kɔnɔ, o bε ɲεtaako sɔrɔlenw kologirinya..

Les articles de l'auteur

« Siniman-kalanso « Sin-Ecole » : Jigisigi hakililaw seko ni dɔnko nasira la

Lajε dɔ kεra Bala Faseke Kuyatε tɔgɔlakalanyɔrɔ la jumadon utikalo tile 18 san 2023 ka jajira baara dɔ kurunbonkari. A ɲεmɔgɔya tun bε bololabaara, seko ni dɔnko, lotoliko ani ɲε daamuda minisiriso sekeretεri zenerali Hamani Dεnba Sise bolo. Mɔgɔ 200 ɲɔgɔnna tun b’a kεnε kan..

Par Rédaction Kibaru


Publié lundi 21 août 2023 à 10:54

Sigikafɔba tungafεtaa kan : Laɲinin jɔnjɔnw kεra mara kεcogo ɲuman siratigε la

Sigikafɔba min daminεna tungarankew tɔgɔ la utikalo tile 17 san 2023 Seyisebe la Bamakɔ, a kuncεra kalo tile 19..

Par Rédaction Kibaru


Publié lundi 21 août 2023 à 10:50

Jamana kiiritigεsoba : Jamanakuntigi Kolonεli Asimi Goyita ye mɔgɔ kura 24 sigi

U kεlen kɔ k’u kali, jamanakuntigi y’a ɲinin u fε, u k’u seko kε u jɔyɔrɔw fali la jamana ka nafa kama..

Par Rédaction Kibaru


Publié lundi 21 août 2023 à 10:41

Sigikafɔba tungafεtaa kan : Nin y’an ka tungarankew dεmεnsira dɔ ye

Sigikafɔba ani kumaɲɔgɔnyakεnε sigili kɔkanmalidenw tɔgɔ la, o daminεna bi alamisa utikalo tile 17 san 2023 Bamakɔ Seyisebe (CICB) la. Kuma bεna kε masalakun min kan, o ye « hadamadenw ka taakasein, donɲɔgɔnna waleyaw, yiriwali ani nafa sɔrɔli senko ni dɔnko sira fε : tungarankew jɔyɔrɔ bε se ka kε jumεn ye Mali kura jɔli la »..

Par Rédaction Kibaru


Publié jeudi 17 août 2023 à 14:20

Kuluba : Karatu-karatumɔgɔ dɔ minεna

A tun bε dabali suguya bεε dɔ tigε walasa ka se ka mɔgɔw ka dannaya sɔrɔ, ka sɔrɔ ka fεrε u ma, ka taa n’a yεrε ye..

Par Rédaction Kibaru


Publié jeudi 17 août 2023 à 14:17

Minisiriw ka laadalatɔnsigi : Baloko ani balocogo ɲuman

Minisiriw y’u ka laadalatɔnsigi kε kunun araba utikalo tile 16 san 2023, jamanakuntigiso la Kuluba. A ɲεmɔgɔya tun bε furancεlafanga jamanakuntigi Kolonεli Asimi Goyita bolo. U bεnna poroze dɔw waleyali kan, ka mɔgɔ dɔw sugandi ka bila jɔyɔrɔw la minisiriso dɔw la, ani ka kumaɲɔgɔnya dɔ kε..

Par Rédaction Kibaru


Publié jeudi 17 août 2023 à 14:15

Den baloli sinji dama na : « REMAPSEN-Mali » bε ka denbaw lafaamuya

Diɲε tɔgɔla dɔgɔkun kelen ka ɲεsin den baloli ma sinji dama na, o bε laɲεnamaya san o san utikalo dɔgɔkun fɔlɔ kɔnɔ. O dɔgɔkun kelen wulikajɔ kɔnɔna na, Afiriki kunnafonisojεkulu min ɲεsinnen bε kεnεyako ani sigida n’a lamini ma, n’a tubabukan daɲε surun ye « REMAPSEN-Mali » ye, o ye lajε kε alamisa utikalo tile 10 san 2023 diɲε kεnεyako tɔnba (OMS) ka lajεkεso kɔnɔ. A kεra kunnafonidilajε ye masalakun dɔ kan ; n’o ye « den baloli sinji la ani denmisεnninw ka baloko ɲuman »..

Par Rédaction Kibaru


Publié mardi 15 août 2023 à 15:00

L’espace des contributions est réservé aux abonnés.
Abonnez-vous pour accéder à cet espace d’échange et contribuer à la discussion.
S’abonner